Υπήρξε ο σημαντικότερος Έλληνας σκηνογράφος του Ελληνικού θεάτρου. Από τα “χέρια” του πέρασαν όλα τα θρυλικά ονόματα του θεάτρου και του κινηματογράφου. Σοφία Βέμπο, Βασίλης Λογοθετίδης, Μελίνα Μερκούρη, Έλλη Λαμπέτη, Δημήτρης Χόρν, Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης και όσους μπορείτε να θυμηθείτε ακόμα.
Στις 28 Αυγούστου 2005, ο μεγάλος σκηνογράφος μίλησε στον δημοσιογράφο Νίκο Νικόλιζα για το περιοδικό “Εικόνες” στην μία και μοναδική συνέντευξη της ζωής του. Εκεί αναφέρθηκε σε όσα δεν γνωρίζαμε για τα μεγάλα ονόματα. Λίγο καιρό μετά, έφυγε από τη ζωή αφού είχε ήδη εκπληρώσει το όνειρό του: να φτιάξει το μουσείο Νίκος Καζαντζάκης στην Κρήτη {ήταν συγγενής του}, αφήνοντας παράλληλα όλη τη ν περιουσία του σε αυτό!
Τελειώνετε τις σπουδές σας και το 1939 επιστρέφετε ξεκινώντας την καριέρα σας στην Ελλάδα…
Όταν ήρθα στην Ελλάδα δεν ήθελα να παρουσιάστώ με ένα μόνο έργο. Έτσι σκέφτηκα να κάνω μια έκθεση σκηνογραφίας. Ετοίμασα πέντε έργα πρόζας και πέντε μουσικά. Από εκεί πέρασε όλος σχεδόν ο δημοσιογραφικός κόσμος. Η μόνη που δεν έιχε έρθει ήταν η Μαρίκα Κοτοπούλη. Και αυτό, γιατί εκείνος που είχε την γκαλερί είχε χειροδικήσει μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη σε έναν συνεργάτη της. Παρόλαυτά έστειλε μια φίλη της ηθοποιό για να δει την έκθεση. Η άποψη που της μεταβίβασαν ήταν θετικότατη. Μια μέρα λοιπόν μου στέλνει γράμμα που μου έλεγε να πάω να την βρω στο “ΡΕΞ”. Πήγα, την είδα, συζητήσαμε και αμέσως με πήρε. Θυμάμαι το πρώτο έργο ήταν “Το ταξίδι του κυρίου Περισόν” με τον Λογοθετίδη, την Άρώνη και τον Μουσούρη. Τότε είχα την αποκλειστικότητα με την Μαρίκα. Δεν ήθελα να δουλεύω πουθενά αλλού. Μέχρι κάποια στιγμή που η Κατερίνα Ανδρεάδη παρακάλεσε την Κοτοπούλη να με “δανείσει’ γιατί ο δικός της σκηνογράφος έφυγε ξαφνικά για την Αίγυπτο. Έτσι με την Κατερίνα δούλεψα επι σειρά ετών. Σιγά σιγά απλώθηκα και δούλεψα σε όλο το θέατρο.
Τα περισσότερα χρόνια δουλέψατε με την Μαρίκα Κοτοπούλη και με τον Μπουρνέλη στο ‘Ακροπόλ’. Η Μαρίκα τι χαρακτήρας ήταν;
Μοναδική. Ένα φαινόμενο για το θέατρο. Ήταν μια φλόγα πάνω στο σανίδι. Θυμάμαι ένα περιστατικό μάλιστα. Η Μαρίκα είχε πολύ άγχος μέχρι να ξεκινήσει η παράσταση. Έτρεμε, κιτρίνιζε και διάφορα άλλα τέτοια συμπτώματα. Την είδε λοιπόν σε αυτή την κατάσταση μια κοπέλα που ήθελε να γίνει ηθοποιός και της λέει: ‘Κυρία Κοτοπούλη γιατί είστε έτσι;” Η Μαρίκα της απαντά πως θα βγει σε λίγο στη σκηνή και έχει τράκ. Η μικρή λοιπόν της ανταπαντά: Εγώ κυρία Μαρίκα δεν έχω ποτέ τρακ”. Και η Μαρίκα της ξαναλέει: “Εγώ παιδί μου είμαι ηθοποιός”.
Συνεργαστήκατε όμως και με τον μεγάλο Βασίλη Λογοθετίδη…
Με τον Λογοθετίδη είχαμε πολύ στενές σχέσεις. Τον καιρό της Κατοχής ο Βασίλης έμενε σε ένα καμαρίνι στο “Ρεξ”. Εκεί γνώρισε και την Ίλυα Λιβυκού. Για να περάσει τις ώρες του, κατέβαινε στη σκηνή που εμείς δουλέυαμε τα σκηνικά για το έργο και δούλευε μαζί μας. Έπαιρνε στραβά καρφιά που τότε ήταν πανάκριβα και τα ίσιωνε. Ήταν πολύ απλός άνθρωπος και με πάρα πολύ χιούμορ. Αυτό που ήθελε και ζητούσε ήταν όλοι οι συνεργάτες του ηθοποιοί να είναι πολύ καλοί.
Και με την Σοφία Βέμπο, δουλέψατε πολύ…
Πάρα πολύ. Θυμάμαι τότε δεν μου επέτρεπε η Μαρίκα να δουλεύω σε άλλο θέατρο. Η Βέμπο λοιπόν τότε είχε κάνει το θέατρό της στην οδό Καρόλου και φοβόταν γιατί ήταν αρχή και είχε ξοδέψει πολλά χρήματα. Πήγε λοιπόν και παρα,κάλεσε την Μαρίκα να με αφήσει να δουλέψω μαζί της. Μάλιστα ο μεγάλος της φόβος ήταν που στο “ΡΕΞ’ είχαν προηγηθεί μουσικές κωμωδίες όπου εγώ ειχα θριαμβέυσει. Δουλέψαμε μαζί για τρεις επιθεωρήσεις και από εκεί μεταπήδησα στον Μπουρνέλλη. Τότε την είχαν βγάλει “τραγουδίστρια της νίκη”. Πηγαίναμε μαζί στα νοσοκομεία, στα γηροκομεία, στον στρατό για να εμψυχώσει τον κόσμο. Ήταν φοβερός χαρακτήρας η Σοφία.
Στα πρώτα σας βήματα συναντήσατε και την Μελίνα Μερκούρη!
Η Μελίνα ήταν ηθοποιός στο “ΡΕΞ” όταν γνωριστήκαμε και έπαιζε η Μαρίκα. Δεν είχε παίξει πολλά έργα στο θέατρο. Γιατί έφυγε νωρίς για το Παρίσι όπου θριάμβευσε. Ήταν στο αίμα της να γίνει σταρ. Ήταν επίσης πολύ καλή συνεργάτιδα και υπάκουη. Δεν είχε βεντετισμούς. Ποτέ δεν είχε ρωτήσει για τα ρούχα που της έδινα. Είχε εμπιστοσύνη. Στη Μελίνα μου άρεσε που γλεντούσε τη ζωή της. Είχε συγχρόνως πολλούς δεσμούς και αυτό την διαφοροποιούσε για την εποχή της.
Από τα δικά σας χέρια και της Κοτοπούλη βγήκε και η Έλλη Λαμπέτη…
Είναι αλήθεια αυτό. Θυμάμαι πως το πρώτο έργο που της εμπιστεύτηκε η Μαρίκα ήταν “Η Χανελέ πάει στον παράδεισο”. Από εκεί και μετά η Έλλη έγινε μεγάλη πρωταγωνίστρια. Δεν μπορείς να πεις πως ήταν εύκολος χαρακτήρας. Θυμάμαι που ο Χόρν-με τον οποίο είχε δεσμό-ήθελε να ανεβάσει “Η κυρία με τις καμέλιες”. Ανέβασαν λοιπόν το έργο, αλλά η Έλλη δεν ενδιαφερόταν γι αυτό. Κάποια στιγμή λοιπόν όταν τέλειωσε μια από τις παραστάσεις, η Μαρίκα πήγε να την δει στα καμαρίνια. Μπαίνει μέσα και όταν την βλέπει της λέει: “χρυσό μου, μην πεις σωστά το έργο, γιατί χάθηκες”. Της άρεσε της Μαρίκας που ψεύδιζε η Έλλη. Πίστευε πως αυτό ήταν το προτέρημα της!
Με την Αλίκη πως ήταν η συνεργασία σας;
Την Βουγιουκλάκη την γνώρισα όταν είχε ήδη δικό της θίασο. Ανεβάσαμε αρκετά έργα μαζί, αν και ήταν αρκετά αυταρχική και δύσκολος χαρακτήρας. Δηλαδή σε ότι έλεγα εγώ, εκείνη έλεγε το αντίθετο. Ήθελε πάντα να περνάει το δικό της. Επειδή ήταν στάρ αυτό το ήξερε, με αποτέλεσμα να έχει βεντετισμούς. Μπορεί να έκανε λάθη ή να ήξερε πως εγώ έλεγα το σωστό, όμως ποτέ δεν την είχα ακούσει να λέει συγνώμη! Την γνώρισα και ως ζευγάρι με τον Παπαμιχαήλ. Η αλήθεια είναι πως έιχε μεγάλη πέραση στην Αλίκη ο Δημήτρης. Οι ομηρικοί καυγάδες όμως που γίνονταν μεταξύ τους, ήταν κάτι το ασύλληπτο. Για μια περίοδο έπαιξαν στο “ΡΕΞ” και ντύνονταν στο ίδιο καμαρίνι. Οι καθρέπτες λοιπόν που υπήρχαν μέσα στις ντουλάπες, είχαν σπάσει έξι φορές. Επειδή ο Δημήτρης έπινε, η Αλίκη δεν ήθελε να τον βλέπει να πίνει και πετούσε το μπουκάλι πάνω στους καθρέφτες και τους έκαναν θρύψαλα.
Ο Μάνος Κατράκης;
Δουλέψαμε πολύ μαζί. Στον “Πατούχα”, στην “Αντιγόνη της Κατοχής” και σε πολλά άλλα. Μιλούσε καταπληκτικά τα Κρητικά και οι λόγοι του ήταν σαν ποίημα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν που είχε πολύ μεγάλη αδυναμία στην μητέρα του. Αν δεν πήγαινε κάθε βράδυ να τον δει στην πρώτη σειρά, δεν έπαιζε. Ήταν καλός χαρακτήρας και ευαίσθητος άνθρωπος. Το μεγάλο του πάθος όμως ήταν η χαρτοπαιξία. Δεν θα ξεχάσω ποτέ σε μια παράσταση που δεν μπορούσε να ξεκινήσει. Όταν η συζυγός του Λίντα Άλμα τον ρώτησε γιατί δεν ξεκινάει, εκείνος της απάντησε πως χρωστάει το ρεύμα. Έφερε λοιπόν γυροβολιά η Λίντα όλα τα θέατρα της Αλεξάνδρας και μάζεψε τα χρήματα. Όταν του τα πήγε, τα έβαλε στην τσέπη και πήγε στον ιππόδρομο να τα παίξει. Δυστυχώς από αυτό το πάθος του χρωστούσε παντού χρήματα!
Αν πηγαίνατε τον χρόνο πίσω, σε ποια στιγμή θα σταματούσατε την επαγγελματική σας πορεία;
Θα θυμάμαι πάντα περισσότερο από κάθετί άλλο τις πρεμιέρες στο “Ακροπόλ”. Όταν είχε πρεμιέρα το ‘Ακροπόλ” η Ιπποκράτους έκλεινε από την Ακαδημίας μέχρι την Πανεπιστημίου.
Δουλέψατε με όλα τα ιερά τέρατα. Αν τώρα μου ορίζατε “τι εστί θέατρο” ποιον όρο θα μου βάζατε;
Θα σας το πω με τρεις λέξεις: προθέσεις, επιτεύξεις, αποτιμήσεις. Ήταν η προθεση να κάνεις κάτι. Η επίτευξη του τι έκανες και η αποτίμηση στο πως σε είδαν οι άλλοι. Το αποτέλεσμα, δηλαδή!
